Сұрақтар базасы
1. Адамзаттың пайда болуы туралы қандай негізгі теориялар бар?
Адамзаттың пайда болуын түсіндіретін үш негізгі көзқарас бар: діни (креационизм), ғылыми (эволюциялық) және ғарыштық теория.
2. Креационизм дегеніміз не?
Креационизм – адамды Жаратушы құдірет жаратты деген діни көзқарас. Ислам, Христиан және Иудаизм діндері бұл пікірді қолдайды.
3. Ғылыми көзқарас адамзаттың пайда болуын қалай түсіндіреді?
Ғылыми көзқарас бойынша, адамзат эволюциялық даму нәтижесінде маймыл тектес ата-бабалардан саналы адамға айналған. Бұл процесті антропогенез деп атайды.
4. Антропогенез ұғымы қандай мағынаны білдіреді?
Антропогенез – адамның пайда болуы мен эволюциялық дамуын зерттейтін ғылым саласы. Генетика, палеоантропология, физикалық антропология осы бағытта зерттеулер жүргізеді.
5. Чарльз Дарвиннің эволюцияға қосқан үлесі қандай?
Чарльз Дарвин “Түрлердің шығу тегі және табиғи сұрыпталу” еңбегінде тірі ағзалардың уақыт өте өзгеретінін және табиғи сұрыпталу арқылы бейімделетінін дәлелдеді. Ол адамның да эволюциялық даму жолымен қалыптасты деген көзқарасты негіздеді.
6. Ғарыштық теория адамзаттың пайда болуын қалай түсіндіреді?
Ғарыштық теория бойынша, адамзатты өзге ғарыштық тіршілік иелері жаратқан немесе олардың ықпалы болған деген болжам айтылады. Бұл теория кең таралмаған, көбіне болжам немесе қиял деңгейінде қарастырылады.
7. Адамзат ең алғаш қай материкте пайда болған деп есептеледі?
Ғылыми деректер бойынша, алғашқы адам Африка құрлығында пайда болып, кейіннен әлемнің басқа аймақтарына тараған.
8. Неандерталь адамдарының негізгі ерекшелігі неде?
Неандертальдықтар қатаң суық климат кезеңінде өмір сүрген, денесі мықты, суыққа төзімді болған. Олар шамамен 130-дан 28 мың жыл бұрын Евразия аймағында мекендеді.
9. «Синантроп» және «питекантроп» терминдері қандай адамдарға қатысты?
Синантроп – Қытайдан табылған ежелгі адам қалдықтарына берілген атау, ал питекантроп – Ява аралынан табылған ежелгі адам түрі. Екеуі де “тік жүретін адам” (Homo erectus) тобына жатады.
10. Дриопитектер дегеніміз кімдер?
Дриопитектер – шамамен 12–9 миллион жыл бұрын өмір сүрген маймыл тектес ата-бабалар. Олардан аустралопитектер және кейінгі Homo түрлері тарады деп есептеледі.
11. Жердің пайда болуы туралы ғарыштық теория нені ұсынады?
Бұл теория бойынша Жер көптеген метеориттер мен ғарыштық денелердің бірігуінен пайда болған деп есептеледі. Жердің жасы шамамен 4,5 миллиард жыл деп болжанады.
12. А.И. Опариннің «алғашқы сорпа» теориясы нені түсіндіреді?
А.И. Опарин «алғашқы сорпа» немесе «первичный бульон» теориясында жер бетінде бастапқы химиялық процестер мен органикалық қосылыстардан тіршіліктің пайда болғанын айтады.
13. Химиялық эволюция теориясы жердің пайда болуын қалай сипаттайды?
Химиялық эволюция теориясы бойынша, бейорганикалық заттар біртіндеп химиялық реакциялар арқылы күрделі органикалық заттарға айналып, сол арқылы тіршілік негізі қалыптасқан.
14. Маймыл тектес ата-бабалардан «саналы адамға» (Homo sapiens) дейін даму қалай жүрді?
Адамның эволюциялық дамуы бірнеше сатыдан өткен: аустралопитектер, түк жүретін адам (Homo erectus), неандертальдықтар (Homo neanderthalensis) және соңында саналы адам (Homo sapiens).
15. Адамзат тарихын оқу мен тест шешудің маңызы неде?
Тарихты оқу ой-өрісті кеңейтеді, сындарлы ойлау дағдыларын дамытады. Ал тест шешу білімді бекітуге және материалды жақсы меңгеруге көмектеседі.
