Конспект
📝 Адамның пайда болу теориясы
📍 1. Адамзаттың пайда болуы туралы теориялар
1.1 Діни көзқарас (Креационизм) ✨
Креационизм (лат. «creatio» — жарату) – Адамды және бүкіл тіршілікті Жаратушы жаратты деген тұжырым.
- Бұл көзқарасты ұстанатын басты діндер:
- Иудаизм
- Христиандық
- Ислам
Ортақ ерекшелігі: Барлығы бір Жаратушыға сенеді, адам топырақтан (балшықтан) жаратылды, алғашқы адам — Адам (Адам ата), одан кейін Хауа (Ева).
Есте сақта!
- Үш дін де Адам ата мен Хауа ананы алғашқы адамзат жұбы деп таниды.
- Діни кітаптарда 6 күн ішінде Жаратушы бүкіл әлемді жаратты деп баяндалады.
1.2 Ғылыми көзқарас (Эволюциялық теориялар) 🔬
Негізгі ұғым: Антропогенез – Адамның шығу тегін, оның эволюциясын (даму жолын) зерттейтін ғылым.
1.2.1 Алғышарттары
| Ғалым (Жыл) | Негізгі идеялар |
|---|---|
| Карл Линней (1735 ж.) |
|
| Чарльз Дарвин (1859 ж.) |
|
Маңызды!
- [🧩] Эволюция — тірі ағзалардың үздіксіз өзгеріп, жаңа түрлердің пайда болу процесі.
- [🧬] Генетика мен палеоантропология ежелгі адамдардың сүйектерін, ДНҚ-сын зерттеп, эволюцияны дәлелдеуге тырысады.
1.3 Ғарыштық теория 🚀
- Ең «фантастикалық» нұсқа: Адамзатты бөгде ғаламшарлықтар немесе ғарыштық факторлар жаратқан.
- Дәлелі: Пирамидалар тәрізді сәулет туындыларын ежелгі заманда жасау оңай емес, демек, «сырттан» көмектескен болуы мүмкін деген тұжырым.
- Таралуы: Бұл теория ғылымда онша кең қолдау таппайды, көбіне қызықты болжам ретінде көрінеді.
📍 2. Адамның эволюциясы: негізгі кезеңдер мен даму 👣
| Адамтектес топ | Уақыты | Ерекшеліктер |
|---|---|---|
| Дриопитектер | 12–9 млн ж. бұрын | • Алғашқы адамтектес маймылдарn • Африка құрлығында өмір сүрген |
| Австралопитектер | 4–2 млн ж. бұрын | • Жүріс-тұрысы біршама «тік»n • Қарапайым құралдарды қолдана бастаған болуы мүмкін |
| Homo Habilis (Епті адам) | 2,4–1,6 млн ж. бұрын | • Ми көлемі үлкейіп, құрал жасау қабілеті арттыn • Тас құралдарды меңгерген |
| Homo Erectus (Тік жүретін адам) | 1,8 млн–200 мың ж. бұрын | • Африкадан Еуразияға таралып, әртүрлі аймақтарда өмір сүрдіn • Синантроп (Қытай) және Питекантроп (Ява аралы) мысал бола алады |
| Неандертальдық адам | Б.з.д. 130–28 мыңжылдықтар | • Мұз дәуірінде тіршілік етіп, қатал климатқа төзімділігі жоғары болған |
| Homo Sapiens (Саналы адам) | Б.з.д. шамамен 170 мыңжыл | • Африкадан бастау алып, бірте-бірте әлемнің басқа аймақтарына тарадыn • Қазіргі біздің тікелей арғы тегіміз |
Түйін: Адамзаттың эволюциялық дамуы өте ұзақ уақытқа созылған, нақты дәлелдер сүйектер мен артефактілер арқылы зерттеледі.
📍 3. Жердің пайда болуы 🌍
| Теория | Мазмұны |
|---|---|
| Ғарыштық (Космостық) теория | Жер метеориттердің қосылуы, ғарыштық денелердің әрекеттесуі арқылы қалыптасты (шамамен 4,5 млрд ж.) |
| Алғашқы «сорпа» (А.И. Опарин) | Мұхиттарда органикалық заттардың жиналуынан күрделі тіршіліктің түзілуі |
| Химиялық эволюция теориясы | Жер бетінде химиялық реакциялар әсерінен органикалық заттар пайда болып, содан тіршілік басталды |
- [⭐] Жердің өзі шамамен 3,5–4,5 миллиард жыл бұрын қалыптасты деп есептеледі.
- Нақты бірегей дәлел жоқ, бірақ ғалымдардың көпшілігі метеориттік қосылудан туған нұсқаны қолдайды.
📌 Қызықты факт: Тарихты зерттеу — тек өткенді тану емес, болашақты да болжауға көмектесетін ⚙️ қуатты құрал!
